ESG-certificering: Duurzaamheid aantonen met geloofwaardigheid

ESG-certificering biedt investeerders, klanten en toezichthouders het vertrouwen dat een bedrijf daadwerkelijk actie onderneemt, of het nu gaat om het verminderen van emissies, het waarborgen van eerlijke arbeidsomstandigheden of het verbeteren van de transparantie van het bedrijf.

ESG-certificering wordt een noodzaak nu overheden de regelgeving aanscherpen en investeerders geverifieerde duurzaamheidstoezeggingen eisen. Met beleid zoals de Richtlijn duurzaamheidsrapportering door bedrijven (CSRD) van de EU, die gecontroleerde ESG-informatie vereist, wenden meer bedrijven zich tot certificering om naleving te garanderen en boetes te vermijden. ESG-verificatie evolueert van een vrijwillige inspanning naar een strategische vereiste, vooral voor bedrijven die actief zijn in regio's met strenge duurzaamheidswetgeving.

Wat is ESG-certificering?

ESG-certificering is een manier voor organisaties om te bewijzen dat ze serieus zijn over en zijn toegewijd aan het voldoen aan duurzaamheid en verantwoorde praktijken. In wezen is het een keurmerk van een derde partij dat formeel erkent dat een organisatie duurzaam en ethisch opereert, en verder gaat dan zelfgerapporteerde claims. De certificering is gebaseerd op specifieke criteria en omvat een externe audit, waardoor deze betrouwbaarder is voor investeerders, klanten en regelgevende instanties.

Naast geloofwaardigheid kan certificering ook bijdragen aan de naleving van duurzaamheidsvoorschriften en rapportagevereisten. Overheden en investeerders controleren ESG-claims steeds strenger, en certificering kan als bewijs dienen dat een bedrijf aan sectorspecifieke of wettelijke normen voldoet.

Wat ESG-certificering omvat

Niet alle ESG-certificaten zijn hetzelfde. Sommigen hanteren een brede aanpak en beoordelen alles, van CO₂-voetafdruk tot diversiteitsbeleid. Anderen richten zich op één gebied, zoals klimaatimpact, ethische inkoop of zakelijk bestuur. Enkele bekende voorbeelden zijn:

ISO 14001, die zich richt op milieumanagement
B Corp-certificering, die maatschappelijke en omgevingsfactoren omvat
LEED-certificering voor duurzame gebouwen en energie-efficiëntie
Fair Trade-certificering voor eerlijke lonen en ethische inkoop

De keuze voor de juiste certificering hangt af van wat een organisatie wil laten zien en aan wie zij dit wil laten zien.

ESG-certificering versus ESG-rapportage

ESG-certificering is iets anders dan ESG-rapportage. Rapportagekaders zoals het Global Reporting Initiative (GRI) of de Sustainability Accounting Standards Board (SASB) Standards helpen bedrijven hun duurzaamheidsinspanningen bekend te maken, maar verifiëren deze niet. Certificering vereist een onafhankelijke beoordeling en heeft daarom meer waarde.

Dat gezegd hebbende, beginnen de lijnen te vervagen. Veel certificeringsprogramma's bevatten tegenwoordig rapportagevereisten en nieuwe regelgeving stimuleert bedrijven om hun duurzaamheidsprestaties op een gestandaardiseerde manier openbaar te maken.

Vergelijking van belangrijke ESG-certificaten

Er bestaan diverse ESG-certificaten, elk met verschillende doelstellingen, scopes en geloofwaardigheid. Sommige richten zich op de impact op het milieu, andere op arbeidspraktijken of zakelijk bestuur en enkele bestrijken alle drie de ESG-pijlers. De keuze voor de juiste certificering hangt af van uw sector, duurzaamheidsprioriteiten en de verwachtingen van uw belanghebbenden. Hieronder staan enkele voorbeelden van belangrijke ESG-certificaten en wat ze bieden.

Milieucertificaten

ISO 14001: Deze internationale norm ondersteunt organisaties bij het opzetten van een milieumanagementsysteem (EMS) om afval te minimaliseren, emissies te verminderen en aan regelgeving te voldoen. Het wordt algemeen erkend en vaak vereist in toeleveringsketens, waardoor het waardevol is voor bedrijven die hun verantwoordelijkheid op milieugebied willen aantonen. Aangezien certificering veel middelen kan vergen, wordt dit doorgaans nagestreefd door grotere organisaties met goed ontwikkelde duurzaamheidsprogramma's.

LEED (leiderschap in energie- en milieuontwerp): Een certificering voor groene gebouwen die energie-efficiëntie, waterverbruik en duurzame materialen beoordeelt. Het is de gouden standaard voor duurzaam bouwen en facilitair beheer, maar strekt zich niet uit tot bredere bedrijfsactiviteiten, zoals duurzaamheid in de toeleveringsketen of arbeidspraktijken. Veel bedrijven gebruiken LEED als secundaire certificering om de duurzaamheid van hun gebouwen aan te tonen, terwijl ze voor hun totale bedrijfsvoering andere ESG-certificaten nastreven.

Maatschappelijke certificaten

SA8000: Een certificering gericht op arbeidsomstandigheden, die eerlijke lonen, veilige werkomgevingen en geen dwangarbeid of kinderarbeid garandeert. Het is met name relevant voor de productie, textiel en industrieën met complexe toeleveringsketens. SA8000 staat hoog aangeschreven vanwege het aantonen van ethische arbeidspraktijken en wordt vaak vereist door multinationale kopers die inkopen in regio's met hogere arbeidsrisico's.

Fair Trade-certificering: Dit keurmerk wordt algemeen erkend in de voedingsmiddelen-, landbouw- en grondstoffenindustrie en garandeert dat producenten en boeren eerlijk worden betaald en onder veilige omstandigheden werken. Het is productspecifiek en wordt vaak gebruikt in sectoren zoals koffie, cacao en kleding om aan te geven dat de grondstoffen op ethische wijze zijn verkregen. Hoewel het een sterke maatschappelijke geloofwaardigheid heeft, variëren de milieunormen per certificeringsinstantie.

Bestuurlijke certificaten

ISO 37001: Een certificering voor anti-omkopingsbeheersystemen die bedrijven ondersteunt bij het voorkomen en opsporen van corruptie. Het is met name relevant voor bedrijven in risicovolle sectoren, zoals de bouw, de financiële sector en overheidscontracten. Hoewel dit de geloofwaardigheid van het bestuur vergroot, worden bredere milieufactoren of maatschappelijke factoren niet meegenomen.

ESGmark® en aangepaste ESG-keurmerken: Opkomende certificaten die bestuur, transparantie en ethische praktijken beoordelen. Deze zijn vaak vrijwillig en variëren in geloofwaardigheid. Hoewel ze een toegevoegde waarde kunnen bieden bij het communiceren van verantwoord ondernemen, zijn ze minder ingeburgerd dan wereldwijd erkende kaders, zoals ISO of B Corp.

Hoe ESG-certificering naleving ondersteunt

ESG-certificering gaat niet alleen over duurzaamheid, maar wordt steeds meer gekoppeld aan naleving van wet- en regelgeving. Veel certificaten zijn in overeenstemming met overheidsvoorschriften, wetgeving inzake toeleveringsketens en rapportagekaders, waardoor ze waardevolle hulpmiddelen zijn voor het voldoen aan ESG-verplichtingen.

Afstemming op wet- en regelgeving

De meeste ESG-certificaten nemen wettelijke vereisten op in hun criteria. Dit betekent dat bedrijven die de certificering behalen, ook aantonen dat zij voldoen aan relevante milieuwetten, arbeidsnormen en bestuursvoorschriften.

Zo vereisen certificaten op het gebied van corruptiebestrijding en arbeidsrechten vaak dat bedrijven zich houden aan wetten tegen omkoping, verboden op dwangarbeid en veiligheidsnormen op de werkplek. Het certificeringsproces fungeert als een secundaire audit, waarbij wordt gecontroleerd of een bedrijf voldoet aan de wettelijke verwachtingen of deze overtreft. Voor organisaties die in meerdere regio's actief zijn, kan dit helpen bij het navigeren door complexe regelgevingslandschappen door ervoor te zorgen dat internationale ESG-normen worden nageleefd.

Het vereenvoudigen van regelgevingsrapportage

Overheden wereldwijd verscherpen de rapportagevereisten op het gebied van ESG, waardoor onafhankelijke verificatie steeds belangrijker wordt. ESG-certificaten vereisen vaak dat bedrijven duurzaamheidsgegevens verzamelen, emissies bijhouden en controles implementeren, oftewel veel van dezelfde stappen die nodig zijn voor naleving van regelgeving.

Zo kan een koolstofcertificering bedrijven verplichten om hun broeikasgasemissies te monitoren, in overeenstemming met verplichte regels voor koolstofrapportage of nationale klimaatregelgeving. Dit vermindert dubbel werk: de gegevens en processen die voor certificering zijn vastgesteld, kunnen rechtstreeks worden gebruikt voor wettelijke rapportageverplichtingen, waardoor de naleving wordt vereenvoudigd.

Transparantie via verificatie door derden

Nu toezichthouders strenger optreden tegen greenwashing, worden niet-geverifieerde ESG-claims steeds kritischer bekeken. De door de EU voorgestelde richtlijn inzake groene claims zal bedrijven binnenkort verplichten om hun duurzaamheidsclaims onafhankelijk te laten controleren om misleidende marketing te voorkomen.

ESG-certificering helpt bedrijven om voorop te lopen op deze regelgeving door hun inspanningen op het gebied van duurzaamheid door een onafhankelijke partij te laten valideren. Certificeringsaudits controleren milieu- en sociale prestaties, die kunnen dienen als bewijs van naleving van wetgeving zoals de CSRD, die bedrijven verplicht om externe zekerheid te verkrijgen over hun ESG-informatieverschaffing. Het beschikken over een erkende certificering kan de last van het voldoen aan deze verificatievereisten verminderen.

Stappen in het certificeringsproces, uitdagingen en wat u kunt verwachten

Het behalen van een ESG-certificering is meer dan alleen het aanvinken van de juiste vakjes. Het is een gestructureerd proces waarbij organisaties hun duurzaamheidsmaatregelen grondig moeten beoordelen, verbeteringen moeten doorvoeren en een onafhankelijke audit moeten doorstaan. Certificering bewijst dat een organisatie erkende ESG-normen naleeft, waardoor het eenvoudiger wordt om duurzaamheidstoezeggingen aan investeerders, regelgevende instanties en klanten aan te tonen.

Het proces is streng en verschilt per certificering, maar verloopt doorgaans in vijf belangrijke fasen. Elke stap vereist input van meerdere afdelingen, duidelijke documentatie en, in de meeste gevallen, een externe beoordeling. Dit kunt u verwachten wanneer u ESG-certificering nastreeft.

Stap 1: Beoordeling en analyse van tekortkomingen

Alvorens een certificering aan te vragen, dienen bedrijven eerst hun huidige ESG-praktijken te laten beoordelen. Deze fase helpt bij het identificeren van hiaten tussen het bestaande beleid en de certificeringseisen.

Veel bedrijven beginnen met een interne ESG-audit of een beoordelingsinstrument dat door de certificeringsinstantie wordt verstrekt.
Bedrijven die bijvoorbeeld een B Corp-certificering nastreven, maken gebruik van de B Impact Assessment, die bestuur, arbeidspraktijken, maatschappelijke betrokkenheid en milieu-impact beoordeelt.
Bedrijven die ISO 14001 nastreven, beginnen met een milieuanalyse om te beoordelen of zij aan duurzaamheidsvoorschriften en best practices voldoen.

Het doel van deze fase is het vaststellen van een uitgangssituatie en het identificeren van verbeterpunten. De bevindingen resulteren vaak in een gap-analyseverslag, waarin wordt aangegeven wat er moet veranderen voordat certificering kan worden aangevraagd.

Stap 2: ESG-verbeteringen implementeren

Zodra de beoordeling is voltooid, moet de organisatie de nodige wijzigingen aanbrengen om in overeenstemming te zijn met de certificeringsnormen. Dit is meestal de meest tijdrovende en arbeidsintensieve fase.

Organisaties moeten mogelijk beleid bijwerken of invoeren, zoals een gedragscode voor leveranciers of een diversiteits- en inclusiebeleid.
Milieucertificaten kunnen aanpassingen aan faciliteiten vereisen, zoals het installeren van energiezuinige apparatuur of het verminderen van emissies.
Organisaties moeten hun medewerkers vaak opleiden op het gebied van ESG-beleid, zodat teams de best practices begrijpen en toepassen.
Sommige organisaties investeren in technologie om de duurzaamheid beter te kunnen volgen, zoals software voor emissiemonitoring of tools voor transparantie in de toeleveringsketen.

Bij deze stap zijn meerdere afdelingen betrokken, waaronder duurzaamheidsteams, HR, naleving, operations en finance. Organisaties voeren vaak regelmatige controles uit of schakelen externe consultants in om op koers te blijven.

[H3]Stap 3: Documentatie en bewijsgaring

ESG-certificering vereist bewijs. Bedrijven dienen documenten te verzamelen en te ordenen om aan te tonen dat zij aan de certificeringseisen voldoen:

Schriftelijk vastgelegde beleidsregels en procedures (bv. anticorruptiebeleid, leveranciersaudits).
Operationele gegevens (bv. afvalverwijderingslogboeken, waterverbruiksrapporten, energie-efficiëntiemaatregelen).
HR- en arbeidsnalevingsgegevens (bv. opleidingslogboeken van werknemers, documentatie over eerlijke lonen, diversiteitsrapporten).
Auditrapporten van eerdere inspecties of interne duurzaamheidsbeoordelingen.

Veel bedrijven centraliseren hun ESG-documentatie in een digitale opslagplaats of upgraden hun IT-systemen om de naleving van regelgeving te stroomlijnen. Het beschikken over goed georganiseerde, gemakkelijk toegankelijke documenten kan het certificeringsproces versnellen en de stress van audits verminderen.

Stap 4: Audit en verificatie door derden

Nu het beleid is vastgesteld en de documentatie is opgesteld, moeten bedrijven een formele audit ondergaan door een onafhankelijke certificeringsinstantie. De complexiteit van de audit hangt af van de certificering, maar omvat doorgaans:

Beoordeling van ingediende documenten om te controleren of het beleid en de praktijken in overeenstemming zijn met ESG-normen.
Locatiebezoeken of audits op afstand waarbij auditors de implementatie in de praktijk beoordelen.
Interviews met werknemers en belanghebbenden om te controleren of ESG-initiatieven in de praktijk worden nageleefd.

Auditors controleren of ESG-toezeggingen niet alleen op papier staan, maar ook daadwerkelijk worden nageleefd. Ze kunnen bijvoorbeeld werknemers interviewen om te controleren of het eerlijke arbeidsbeleid daadwerkelijk wordt nageleefd. Indien de auditor afwijkingen constateert, krijgt het bedrijf de gelegenheid om deze te corrigeren voordat de certificering wordt verleend. Sommige certificeringen, zoals de ESG-certificaten van SGS, vereisen een initiële audit, gevolgd door periodieke controle-audits in de daaropvolgende jaren.

Stap 5: Certificering en hercertificering

Zodra het bedrijf de audit met succes doorloopt, ontvangt het de ESG-certificering, meestal samen met een gedetailleerd rapport of een scorecard waarin de prestaties worden weergegeven. Op dit moment doen bedrijven doorgaans het volgende:

De prestatie intern bekendmaken om werknemers te motiveren en de ESG-cultuur te versterken.
Persberichten publiceren en websites bijwerken om certificering te communiceren naar investeerders, klanten en partners.
Het certificeringszegel op marketingmateriaal, productverpakkingen of jaarverslagen gebruiken.

Veel certificeringsinstanties publiceren ook lijsten met gecertificeerde bedrijven in openbare registers, zodat belanghebbenden hun ESG-referenties onafhankelijk kunnen controleren. Het is echter van belang om op een verantwoorde manier over certificering te communiceren, omdat het overdrijven van prestaties kan leiden tot beschuldigingen van greenwashing.

De meeste ESG-certificaten vereisen voortdurende naleving en periodieke hercertificering. Dit betekent dat bedrijven hun ESG-prestaties moeten blijven volgen en zich moeten voorbereiden op toekomstige audits. ISO 14001 vereist bijvoorbeeld jaarlijkse interne audits en externe hercertificering om de paar jaar, terwijl B Corp-certificering om de drie jaar moet worden vernieuwd.